کلینیک لنز

لنزهای تماسی بر اساس ماده لنز به انواع زیر تقسیم می شوند:

- لنز نرم یا soft

- لنز سخت یا Hard ·  

•       تعریف لنز تماسی نرم

این لنز از پلیمرهای قابل انعطاف ساخته شده و طراحی آن به شکلی است که به راحتی روی قرنیه قرار می گیرد و اجازه عبور اکسیژن را از بین مولکول های خود می دهد تا قرنیه چشم مانند سایر بافت های بدن دچار کمبود اکسیژن نشود. مزیت لنزهای نرم، راحتی بلافاصله بعد از قرار دادن لنز بر روی چشم است. این لنز ها می توانند از مواد هیدروژل یا سیلیکون هیدروژل باشند. لنزهای سیلیکون هیدروژل به علت وجود ماده سیلیکون، اکسیژن رسانی بیشتری نسبت به لنز های هیدروژل دارند. ·  

•       تعریف لنز تماسی سخت

این لنزها از پلیمرهای با نفوذپذیری به اکسیژن ساخته شده است. لنزهای سخت آستیگماتیسم قرنیه را به خوبی پوشش می دهد و برای کسانی که قرنیه نامنظمی دارند مثل افراد مبتلا به قوز قرنیه کیفیت دید خوب و به مراتب بهتر از عینک را فراهم می کنند.

لنز های تماسی براساس زمان استفاده به انوع زیر تقسیم می شوند: · 

•        لنز های استفاده روزانه (daily wear): این لنزها نباید در زمان خواب استفاده شوند. ·    

    لنز های طولانی مدت (extended wear): به مدت هفت روز می توان از آنها استفاده کرد و نیازی به خارج کردن لنز از چشم در شب نیست.

لنزهای تماسی براساس برنامه تعویض لنز به انواع زیر تقسیم می شوند. ·

•         لنزهای روزانه یکبار مصرف: بعد از یک روز استفاده باید دور انداخته شوند. · 
•        لنزهای یکبار مصرف: بعد از دو هفته استفاده باید دور انداخته شوند. ·  
•       لنزهای ماهانه یا فصلی: بعد از یک ماه یا 3 ماه استفاده باید دور انداخته شوند. ·    
•     لنزهای سالانه: بعد از یک سال استفاده باید دور انداخته شوند.

پیشرفت های صورت گرفته اخیر باعث شده تا نسل جدید از انواع لنزهای تماسی معرفی شود. ·

        لنز های تماسی دوکانونه: جهت واضح دیدن در فاصله دور و نزدیک استفاده می شوند. ·

        لنزهای تماسی ارتوکراتولوژی: با استفاده از طراحی خاص این لنزها، فرد در شب لنز را بر روی قرنیه قرار می دهد. بعد از برداشتن لنز، در طول روز بدون عینک و لنز دید واضحی خواهد داشت. ·    

    لنزهای مهار کننده اشعه UV: از آنجایی که اشعه UV می تواند سبب کاتاراکت و آسیب به شبکیه شود این لنز ها به حفاظت از چشم ها در برابر اشعه خورشید کمک می کنند. ·   

      لنزهای تماسی رنگی

لنز های تماسی رنگی به گروه های زیر تقسیم می شوند:

- لنز رنگی مرئی

- لنز رنگی تشدید کننده

- لنز رنگی مات

- لنز رنگی فیلتر نور

  لنزهای رنگی هم می توانند فقط جنبه زیبایی داشته باشند و هم برای عیوب رفراکتیو استفاده شوند.

لنز رنگی مرئی یا دارای ته رنگ:

  رنگ آبی کمرنگ یا سبز به لنز اضافه می شود تا در زمان گذاشتن یا برداشتن لنز بهتر دیده شود یا زمانی که به زمین بیفتد قابل تشخیص باشد. چون رنگ آن بسیار کمرنگ است روی رنگ چشم اثر ندارد.

لنز رنگی تشدید کننده:

  لنزهای شفافی هستند که نسبت به لنزهای مرئی تیره تر هستند و رنگ چشم شما را تشدید می کنند. این نوع لنز بیشتر برای افرادی مناسب است که رنگ چشم روشن دارند و می خواهند رنگ چشم شان تشدید شود.

لنز رنگی مات:

رنگ آن به طور مشخصی رنگ چشم شما را عوض می کند که طیف وسیعی از رنگ ها را شامل می شوند. کمپانی هایی که لنز رنگی می سازند تمام سعی و تلاش خود را به کار می برند تا شبیه عنبیه چشم شما شود. بدین منظور یکسری الگوهای رنگی روی لنز ایجاد می کنند تا طبیعی تر به نظر آید. مرکز لنز که محل مردمک می باشد شفاف است تا بتوانید از ورای آن نگاه کنید.

لنزهای رنگی فیلترنور:

این لنزها جدیداً تولید شده اند و بیشتر در رشته های ورزشی استفاده می شوند تا رنگ های خاصی را تشدید کنند مثلاً فیلتر زرد باعث می شود توپ تنیس یا گلف در زمینه مشخص تر شده و راحت تر هدف قرار گیرند.

لنزهای تماسی با استفاده ممتد

  لنزهای تماسی ممتد لنزهایی هستند که در زمان خواب هم قابل استفاده هستند بعضی لنزهای تماسی فقط قابل استفاده روزانه هستند و در زمان خواب باید درآورده شوند. لنزهای ممتد اکسیژن بیشتری به قرنیه می رسانند بیشتر این ها تا 7 روز قابل استفاده اند و بعد از 7 روز دور انداخته می شوند.

دو نوع لنز تماسی وجود دارد که تا 30 روز هم قابل استفاده ممتد هستند. یکی لنز "شب و روز" کمپانی CIBA و دیگری لنز Pure Vision کمپانی Bausch and Lomb. به هرحال لنزهایی که در شب استفاده می شوند ریسک عفونت بیشتری نسبت به لنزهای روزانه دارند چون ارگانیسم های خطرناکی که از طریق انگشتان، پلک یا محلول های لنز وارد چشم می شوند زیر لنز تماسی تجمع یافته و در شب بهتر رشد کرده و شانس عفونت قرنیه زیاد می شود. البته لنزهای 30 روزه یا 7 روزه قابل تعویض چون نیاز به محلول لنز ندارند میزان ورود میکروارگانیسم به چشم را کاهش داده و خیلی شانس عفونت را بالا نمی برند. لنزهای 30 روزه ای که اکنون در دسترس هستند از ماده سیلیکون هیدروژل بسیار قابل نفوذ به اکسیژن ساخته شده اند. برای کاهش ریسک عفونت در لنزهای تماسی ممتد می توان همیشه لنز را استفاده نکرد. مثلاً فقط در چرت های بین روز یا در زمان تعطیلات در هنگام خواب استفاده شوند و در بقیه مواقع هنگام خواب درآورده شوند البته در این صورت ریسک استفاده از محلول لنز و جا لنزی اضافه می گردد. حتماً توجه کنید که در زمان احساس ناراحتی یا سوزش یا کاهش دید سریعاً لنزها را خارج کرده و با چشم پزشک خود تماس حاصل نمایید.

- لنزهای تماسی نفوذپذیر به گاز (RGP)

لنزهای تماسی سخت که به اکسیژن نفوذ پذیرند با لنزهای سخت دهه های قبلی متفاوتند. لنزهای سخت در ابتدا از جنس PMMA بودند که باعث ایجاد ناراحتی در زمان استفاده می شدند زیرا به اکسیژن نفوذپذیر نبودند. لنزهای نفوذپذیر به گاز در میانه های دهه 1980 با بازار آمدند که حاوی سیلیکون می باشند و نسبت به PMMA انعطاف پذیرترند و اکسیژن بیشتری را از خود عبور می دهند حتی بیشتر از لنزهای نرم.

- لنزهای تماسی نفوذپذیر به گاز (RGP)

  این لنزها دید با کیفیت ایجاد می کنند، بیشتر عمر می کنند، مقاومت بیشتری نسبت به رسوبات دارند، راحت تر تمیز می شوند و چون به مدت طولانی تری قابل استفاده هستند در دراز مدت از لنزهای نرم ارزان ترند. اما باید گفت که لنزهای نرم راحت تر بوده و لنزهای نفوذپذیر به گاز نیاز به دوره عادت پذیری دارند.

مزایای لنز های تماسی نسبت به عینک

  •         عدم تغییر در ظاهر و زیبایی و گاهی بهبود ظاهر

•         آزادی بیشتر در فعالیت های تفریحی، ورزشی و اجتماعی

•         بهبود دید محیطی نسبت به عینک

•         لنزهای تماسی سبب ایجاد بزرگنمایی تصاویر برای افرادی با عیب انکساری نزدیک بینی بالا (مایوپ بالا)

•         با لنزهای تماسی میزان اندکی نور ورودی به چشم افزایش می یابد.

•         خطاها یا ابیراهی های اپتیکی با لنز کمتر از عینک است. زیرا شما به هر طرف که نگاه میکنید، همچنان مرکز اپتیکی لنز در مقابل مردمک قرار دارد اما با عینک اینگونه نیست.

•         نیاز به مراقبت های ویژه بهداشتی

•         نیاز به دقت در نگهداری جهت جلوگیری از گم شدن آن

•         ریسک عفونت چشم در صورت عدم توجه به موارد بهداشتی و توصیه های اپتومتریست

•         محدودیت استفاده در برخی محیط ها، مشاغل و ورزش های آبی

•         نیاز به تعویض مکرر به دلیل طول عمر کوتاه عدم تحمل لنز در برخی افراد با گذشت زمان

ترتیب مراحل استفاده از لنز تماسی نرم به شرح زیر است:

1. شستن صحیح و بهداشتی دست ها

2. خارج کردن لنز از جا لنزی و ضدعفونی کردن آن با محلول ضدعفونی کننده لنز نرم

3. قرار دادن لنز روی چشم

4. ضد عفونی کردن جا لنزی و خشک کردن آن

5. برداشتن لنز از روی چشم  

* نحوه شستن دست ها

قبل از قراردادن لنز تماسی روی چشم یا پیش از خارج کردن آن از چشم، دست های خود را به خوبی با آب و صابون بشویید. بهتر است اجازه دهید دست ها در معرض هوا خشک شوند یا از یک دستمال کاغذی تمیز و بدون پرز جهت خشک کردن آنها استفاده کنید. به یاد داشته باشید پرز حوله یا دستمال ممکن است پشت لنز قرار بگیرد و باعث ناراحتی چشم شود.

* خارج کردن لنز تماسی از جا لنزی و ضدعفونی کردن آن

مهم ترین مرحله در پیشگیری از عفونت های خطرناک چشم، ضدعفونی کردن لنز تماسی قبل از هر بار استفاده است. امروزه غالباً از محلول های چند منظوره برای این کار استفاده می شود. این محلول ها خاصیت ضدعفونی کننده، مرطوب کننده و تمیز کننده دارند و همچنین برای آبکشی قابل استفاده هستند. در این بخش ابتدا جا لنزی را با در بسته کمی تکان دهید تا لنز از دیواره آن جدا شده و به راحتی خارج شود. سپس لنز تماسی مربوط به چشم راست را در کف دست چپ قرار داده و چند قطره از محلول شستشو را بر روی آن بریزید و با قسمت نرم انگشت دست راست به مدت 10ثانیه روی آن را مالش دهید. حال با چند قطره دیگر از محلول شستشو لنز را آبکشی کنید.

* قرار دادن لنز تماسی روی چشم (راست)

  لنز را روی نوک انگشت اشاره یا وسط دست راست خود که تقریبا خشک شده است قرار دهید. با انگشت چهارم و پنجم دست راست پلک پایین خود را به سمت پایین بکشید و لنز را به آرامی روی چشم قرار قراردهید. ابتدا پلک پایین را به آرامی رها کنید و سپس پلک بالا را رها کرده و آرام پلک ها را حرکت دهید. پیشنهاد می کنیم در روزهای اول این کار را جلوی آینه انجام دهید. برای جلوگیری از اشتباه، درپوش جعبه لنز را به ترتیب راست و چپ باز کنید. نکته: می توانید توصیه های گفته شده را برای قرار دادن لنز تماسی روی چشم چپ به کار بگیرید.

* ضدعفونی جا لنزی و خشک کردن آن

مطابق مطالعات جا لنزی افرادی که از لنزهای تماسی استفاده می کنند، در صورت عدم رعایت بهداشت و ضدعفونی مکرر می تواند حاوی باکتری های خطرناکی باشد که عفونت قرنیه ایجاد کند. در نتیجه باید از بهداشت کامل جا لنزی مطمئن شوید. برای این کار بعد از قرار دادن هر دو لنز روی چشم باید جا لنزی را با محلول شستشوی لنز پرکرده و با انگشت اشاره، کف و دیواره های آن را مالش دهید تا باکتری ها و مواد پروتئینی چسبیده به دیواره ها جدا شوند. سپس مجددا آن را با محلول آبکشی کرده و درپوش آن را به مدت 30 دقیقه باز بگذارید تا در معرض هوا خشک شود، سپس درپوش را ببندید.

  توصیه می کنیم جا لنزی را در محلی غیر از سرویس بهداشتی و توالت خشک کنید.

* نحوه برداشتن لنز از روی چشم راست برای این کار ابتدا دست های خود را به خوبی با آب و صابون بشویید. سپس به بالا نگاه کنید. پلک پایین را به سمت پایین بکشید. با نرمی انگشت اشاره لنز را از روی قرنیه به سمت پایین (روی سفیدی چشم) بیاورید و با انگشت شصت و اشاره خود لنز را خارج کنید. همان طور که توصیه کردیم بهتر است در روزهای اول این کار را در مقابل آینه انجام دهید و از کوتاه بودن ناخن های خود مطمئن شوید. جا لنزی خود را که قبلاً کاملاً خشک شده است تا نصف از محلول تازه شستشوی پر کنید، لنز را درون آن قرار دهید و درپوش را محکم ببندید.

توجه: همه محلول های مورد استفاده در لنز نرم، در لنز سخت استفاده نمی شود. محلولتان را با نظر خودتان عوض نکنید یا از محلولی که توصیه نمی شود استفاده نکنید.

نکته: می توانید توصیه های گفته شده را برای قرار دادن لنز روی چشم چپ به کار بگیرید.

با مشاهده هر یک از علائم زیر سریعاً به چشم پزشک و اپتومتریست مراجعه کنید.

1.     احساس ناراحتی چشم ها

2.     اشک ریزش غیرطبیعی

3.     ترشح از چشم ها

4.     حساسیت غیرطبیعی به نور

5.     قرمزی چشم

6.     خارش و سوزش چشم

7.     تاری دید

8.     تورم پلک ها

9.     درد چشم

10.  کاهش دید

توجه: هنگام مراجعه به چشم پزشک یا اورژانس بهتر است لنز و جا لنزی خود را همراه داشته باشید زیرا ممکن است جهت نمونه گیری و کشت میکروبی از آنها استفاده شود.

در چه صورتی لنز تماسی نیاز به تعویض دارد؟

- آیا در دوران بارداری استفاده از لنز تماسی مجاز است؟

- آیا برای درمان قوز قرنیه می توانم از لنز تماسی استفاده کنم؟

- عفونت ناشی از لنز تماسی چه علائمی دارد؟

- پیامد خوابیدن با لنز تماسی چیست؟

- استفاده از لنزهای تماسی رنگی و آرایشی عرضه شده در آرایشگاه ها امکان پذیر است؟

- استفاده مشترک از لنز تماسی در صورت نگهداری اصولی مشکلی ایجاد نمی کند؟

- آیا می توان جا لنزی را با آب معمولی شست وشو داد؟

  - در چه صورتی لنز تماسی نیاز به تعویض دارد؟

در صورت سپری شدن زمان مجاز استفاده از لنز، آسیب دیدگی لنز، کاهش دید، اشک ریزش، درد، احساس جسم خارجی در چشم، تورم ملتحمه و قرمزی چشم باید لنز تماسی را خارج و تعویض کرد. برای اطمینان از مدت زمان مناسب مصرف هر لنز با پزشک خود مشورت کنید.

- آیا در دوران بارداری استفاده از لنز تماسی مجاز است؟

استفاده از لنز تماسی در دوران بارداری محدودیت دارد. معمولا وضعیت بینایی، خانم ها در زمان بارداری تغییر می کند، اما حدود ۶ ماه بعد از زایمان به وضع عادی باز می گردد.

- آیا برای درمان قوز قرنیه می توانم از لنز تماسی استفاده کنم؟

  با پیشرفت بیماری و افزایش نزدیک بینی و آستیگماتیسم نامنظم مرحله ای فرا می رسد که دیگر با عینک نمی توان دید را اصلاح کرد و برای اصلاح دید باید از لنزهای تماسی سخت شود. قبل از هر اقدامی باید به چشم پزشک مراجعه کنید. لنز تماسی و عینک قادر به درمان قوز قرنیه نیستند.

- عفونت ناشی از لنز تماسی چه علائمی دارد؟

  نشانه های شایع عبارتند از: تاری دید، درد، ترشح، تورم، سوزش و حساسیت به نور شدید. با مشاهده هر یک از موارد گفته شده با احتیاط لنز تماسی خود را خارج کنید و هرگز لنز دیگری درون چشم قرار ندهید. لنزها را درون محفظه حاوی محلول بگذارید و به چشم پزشک و اپتومتریست مراجعه کنید.

- پیامد خوابیدن با لنز تماسی چیست؟

   مهمترین عارضه این کار، کاهش اکسیژن رسانی به قرنیه و تورم قرنیه می باشد.  علاوه بر آن، شانس عفونت را افزایش می دهد. همچنین، بعلت کاهش ترشح اشک در حین خواب، احتمال چسبیدن لنز به قرنیه وجود دارد. فقط براساس نوع لنز و اجازه چشم پزشک و اپتومتریست می توانید با لنز تماسی بخوابید.

- استفاده از لنزهای تماسی رنگی و آرایشی عرضه شده در آرایشگاه ها امکان پذیر است؟

تجویز هرگونه لنز تماسی فقط با نظر چشم پزشک یا اپتومتریست امکان پذیر است از این رو لنزهای تماسی عرضه شده در آرایشگاه ها به هیچ عنوان مورد تایید نیست. زیرا چشم پزشک یا اپتومتریست با در نظر گرفتن شرایط چشم شما، مناسب ترین لنز را برای شما انتخاب می کند و بعد از فیت و تجویز لنز نیز در کنار شما خواهد بود و قادر به رفع مشکلات احتمالی ایجاد شده با لنز است.

- استفاده مشترک از لنز تماسی در صورت نگهداری اصولی مشکلی ایجاد نمی کند؟

لنز تماسی از هر نوعی که باشد یک وسیله بهداشتی کاملاً شخصی است و استفاده مشترک از آن سبب عفونت و مشکلات وخیم چشم می شود و در مواردی درمان را پرهزینه، پیچیده و گاهی غیر ممکن می کند.

- آیا می توان جا لنزی را با آب معمولی شست وشو داد؟

به دلیل وجود املاح، باکتری ها و برخی قارچ ها استفاده از آب معمولی برای شست وشوی لنز و جا لنزی توصیه نمی شود زیرا سبب بروز عفونت و سایر عارضه های بینایی خطرناک می شود.